donderdag 29 maart 2012

#23 Evaluatie

Het is zover: de laatste entry in mijn 23-dingen blog. Ding 23 wordt voornamelijk een evaluatie van wat ik de afgelopen periode allemaal heb geleerd. De cursus was best pittig en heeft me meer tijd gekost dan ik vooraf had verwacht. Dat kwam waarschijnlijk omdat er een aantal zaken tussen zaten waar ik nog helemaal geen ervaring mee had.
Wat heeft de cursus gedaan met onze organisatie? Dit is voor mij helaas een beetje moeilijk in te schatten, aangezien ik pas net in het team gekomen ben, en de rest de cursus eerder heeft gedaan dan ik. Persoonlijk heb ik er wel het een en ander van opgestoken. Met Twitter had ik bijvoorbeeld nog nooit iets gedaan, dus op dat vlak was het zeer leerzaam. Hetzelfde geldt voor FlickR. Wat ik nog het meest interessant vond, was om te zien hoever sommige erfgoedinstellingen in Amerika inmiddels zijn met digitale toepassingen. Wat dat betreft een voorbeeld voor Nederlandse archiefinstellingen.

Wat kan er gedaan worden om 23 archiefdingen te verbeteren? Ik vond de cursus duidelijk in ekaar zitten, met per 'ding' afgebakende opdrachten, zodat je goed naar een doel kunt toewerken. Op deze manier word je als het ware gedwongen om de betreffende informatie spelenderwijs tot je te nemen en er zo begrip voor te ontwikkelen. Ik was verrast over hoe weinig ik eigenlijk wist van online toepassing als FlickR, terwijl deze toch al veel bekendheid en gebruikers kent. Aan de andere kant kreeg ik door de cursus ook de bevestiging dat ik een aantal dingen al wel wist. Vooral met instant messaging en sociale media als Facebook was ik al bekend.

Resumerend heb heeft de cursus me vooral de ogen geopend over wat er allemaal nog mogelijk qua toepassingen voor het archiefwezen. Wat dat betreft dus een zeer leerzame ervaring. Het heeft een beeld gegeven van wat er allemaal mogelijk kan zijn, wanneer er intensief gebruik wordt gemaakt van digitale middelen. Met name de manier waarop het publiek kan worden ingeschakeld om hulp te bieden bij het transcriberen of identificeren/duiden van archiefmateriaal is daarbij interessant. Ik heb kortom, een goed overzicht gekregen van de mogelijkheden en ontwikkelingen op digitaal gebied.

woensdag 15 februari 2012

#22 mobiele toepassingen

Aangezien ik beschik over een Smartphone en al gebruik maak van verschillende apps, behandeling ik ding 22 wat minder uitgebreid. De app die ik veruit het meest gebruik is Whatsapp. De Layer-app die wordt besproken, heb ik zelf eigenlijk nog nooit gebruikt. Ik heb eens gekeken of deze beschikbaar is voor Nokia, maar helaas kon ik deze niet vinden in de Ovi-store. Een kennis heeft Layar echter weleens aan mij gedemonstreerd. Hoewel de mogelijkheden legio lijken, kwam het me nu eerlijk gezegd voornamelijk als een commercieel vehikel over, waarmee allerlei producten/(commerciele) websites aan de man worden gebracht.

Wellicht dat hier in de toekomst beter gebruik van kan worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan augmented reality toepassingen die je informatie geven over historische plekken en gebouwen, waar mogelijk weer archiefstukken aan zijn gekoppeld, die vervolgens gelijk digitaal geraadpleegd kunnen worden. Mogelijk kan dit op een andere manier toegang verschaffen tot archiefstukken.

#21 Archief 2.0 en de toekomst van archieven

Hoewel ik een nieuwkomer ben in de archiefwereld, is me inmiddels wel duidelijk dat er in de toekomst het een en ander gaat veranderen. Sterker nog, er gaat erg veel veranderen, en er is inmiddels al wat veranderd. Dit heeft met name te maken met de manier waarop het archiefmateriaal beschikbaar wordt gemaakt. Waar de nadruk nu nog op het 'papier' ligt, zal er voortaan steeds meer digitaal ontsloten worden. Waar traditioneel een bezoek aan de studiezaal is vereist om stukken in te zien, kan dit dus steeds vaker ook via de computer. Het web speelt dus een steeds grotere rol. Een overgang van fysiek naar virtueel. Dit biedt in mijn optiek voornamelijk nieuwe mogelijkheden, en maakt de ontsluiting van archiefmateriaal minder arbeidsintensief en de toegankelijkheid een stuk laagdrempeliger. Daarnaast hoeft een bezoeker uit bijvoorbeeld Groningen, niet uren te reizen om een archief in Maastricht te bezoeken, maar kan dit vanuit zijn luie stoel thuis.

Een van de bronnen die in ding #21 wordt besproken, is het 'Manifest voor de archivaris 2.0'. De strekking van het manifest, is dat de archivaris met name flexibel moet zijn wat betreft de veranderingen die plaats (gaan) vinden in de archiefsector. Oude gebruiken moeten los gelaten kunnen worden en de digitalisering met een open vizier tegemoet getreden. Ik denk dat een dergelijk document nog eens goed benadrukt wat de archivaris in de komende periode te wachten staat. Het huidige 'hart' van het archief, de studiezaal, zal in de toekomst een ondergeschikte rol gaan spelen ten opzichte van de virtuele studiezaal. Ik kan me voorstellen dat dit voor een aantal mensen behoorlijk onwennig zal worden, zowel voor de huidige groep bezoekers van de studiezaal, als de medewerkers. Aangezien ik de oude manier van werken nog niet helemaal heb aangeleerd, zal dit voor mij vermoedelijk meevallen. Ik zie vooral de voordelen van digitalisering, maar kan me ook voorstellen dat een deel van de charme van de studiezaal op die manier op den duur verloren zou kunnen gaan. Kennelijk heeft het manifest een verhitte discussie veroorzaakt. Het is weleens interessant om te lezen hoe de verschillende kanten van de zaak worden beargumenteerd.  Opvallend is dat niemand de voordelen van digitalisering ontkent of bagatelliseert. Er zijn hier en daar echter wel wat meningsverschillen over het al dan niet bewaren/beschikbaar stellen van een papieren inventaris, parallel aan de digitale. Aan de ene kant wordt gesteld dat dit niet nodig zou moeten zijn, en dat ze bij wijze van spreken weggegooid zouden kunnen worden (of op zijn minst niet meer bijgewerkt). Aan de andere kant zijn er ook nog archiefmedewerkers die hinken op twee gedachten, en liever niet met lege handen staan wanneer internet een keer niet beschikbaar is.

Een andere bron die wordt besproken op de 23-dingen website is een blog van Kate Theimer. Ze stelt (net als het eerder besproken manifest) dat de nieuwe digitale werkwijze - naast de technologische omslag -het aannemen van nieuwe waarden vereist, die een nieuwe werkwijze mogelijk maken. Ze bepleit dus een cultuuromslag in de archiefwereld, waarbij aanpassingsvermogen centraal staat. Tevens moet de gebruiker hierin centraal staan. Ze stelt daarom dat het belangrijk is om deze te leren kennen en te analyseren (denk hierbij bijvoorbeeld aan het intensief gebruiken van Google Analytics). Tevens moet er sprake zijn van een goed uitgedacht businessmodel, gebaseerd op deze data.

donderdag 9 februari 2012

#20 Fold3

Fold3 combineert een aantal digitale middelen die al eerder aan bod zijn gekomen. Zo kunnen er online documenten worden ingezien, maar is het tevens een digitale ontmoetingsplek voor onderzoekers en geinteresseerden. Daarnaast werkt de website bijvoorbeeld samen met Facebook, waarbij informatie van de beide websites aan elkaar worden gekoppeld. Hierdoor is het niet alleen een overzicht van belangrijke historische gebeurtenissen, maar tevens van bijvoorbeeld persoonlijke herinneringen en familiegeschiedenissen.

Daarnaast bestaat er een samenwerkingsverband met The National Archives, waardoor er voldoende documenten beschikbaar zijn ter inzage. Na eens rond gekeken te hebben op de Fold3, blijkt het aanbod enorm uitgebreid te zijn. Zo kwam ik wat documenten tegen van personen in Amerika die mijn achternaam delen. Geen familie waarschijnlijk... Het illustreert echter wel hoe enorm het aanbod van de website eigenlijk is.

Het onderdeel 'member discoveries' biedt gebruikers de kans om hun ontdekkingen (bijvoorbeeld een voorvader die in een document voorkomt) publiek te maken. Je ziet dus waar andere gebruikers mee bezig zijn. Dit kan je wellicht op ideeën brengen. In het kader van de ontdekoefening, heb ik tevens een stukje tekst geannoteerd. Vermoedelijk zouden een hoop onderdelen van Fold3 van nut kunnen zijn voor het Gelders Archief. Voorwaarde is echter wel dan een groot deel van de collectie digitaal beschikbaar is. Dan kan ook hier bijvoorbeeld worden geannoteerd worden. Daarnaast zijn onderdelen als 'member discoveries' toe te passen. Het komt erop neer dat het digitaal ontsluiten van archiefmateriaal allerlei interessante nieuwe mogelijkheden biedt op het gebied van functionaliteit, daar is Fold3 toch een uitstekend voorbeeld van.

woensdag 1 februari 2012

#19 genealogie 2.0

Dat stamboomzoek voor een deel online kan plaatsvinden, was mij al bekend. Denk bijvoorbeeld aan Genlias en de website van het Gelders Archief. Daarnaast blijken er nog meer online hulpmiddelen te bestaan. Zo bestaan er zogenaamde 'familienetwerksites' zoals Familieband, Familie, My Heritage en Geni. Deze site bieden voornamelijk een platform om gemakkelijk de uitkomst van genealogisch onderzoek online te zetten, en zo gemakkelijk met andere onderzoekers en/of familieleden te delen. Op die manier kan onderzoek gedeeltelijk gezamenlijk plaatsvinden, wat de resultaten natuurlijk ten goede komt.

Ook bestaan er genealogische websites in de vorm van fora. Bijvoorbeeld het toepasselijk genaamde Stamboom Forum. Op deze manier kan het onderzoek met andere genealogen worden gedeeld, en eventueel hun raad worden gezocht. Daarnaast kan er extra materiaal zoals foto's worden gedeeld. Kennelijk heet dit 'crowd sourcing'.

Als 'ontdekoefening' heb ik eens een van de genoemde websites bekeken: Stamboom Forum. Toen ik de zoekopdracht 'Gelders Archief' invoerde, kreeg ik voornamelijk verzoeken te zien van personen die op zoek waren naar iemand die in de buurt van het Gelders Archief woonde en iets voor hen wilde opzoeken. Ook zijn er berichten te vinden van mensen die zich juist bereid stellen om onderzoek in opdracht uit te voeren. Er wordt zo op het eerste gezicht niet erg veel gediscussieerd. Tevens heb ik de Familysearch Indexing tool geprobeerd. Deze tool kan gemakkelijk gebruikt worden om grote hoeveelheden materiaal te digitaliseren, maar is volgens mij tevens gevoelig voor menselijke fouten.

dinsdag 24 januari 2012

#18 Library Thing

Library thing is een soort online boekendatabase, waar je je collectie boeken kan invoeren. Vervolgens kan je deze delen met al je Library Thing contacten. Ik kende zoiets alleen voor je muziekcollectie (Last FM). Dit soort websites zijn handig om weer op nieuwe ideeen te komen. Mensen die ongeveer dezelfde boekensmaak hebben als jijzelf, kunnen bijvoorbeeld suggesties doen voor je leeslijst. Zoals opgedragen heb ik een tiental boeken aan mijn lijst toegevoegd, deze vind je terug op mijn Library Thing account.

Bij de aanbevelingen komen inderdaad een groot aantal boeken naar voren die zich thuis in mijn boekenkast bevinden. Alle boeken die ik toevoegde waren aardig populair, maar natuurlijk waren de Engelstalige titels het meest gelezen.

#17 sociale media

Sociale netwerken zoals Facebook, Hyves en LinkedIn (of is dat geen 'sociaal' netwerk) worden in mijn kring veel gebruikt. Ik heb alleen een LinkedIn account, vanwege het mogelijke (toekomstige) nut van een zakelijk netwerk. Voorheen hield ik me tevens bezig met Facebook, maar omdat het me een hoop tijd kostte (en ik veel tijd voor mijn studie nodig had), heb ik mijn account verwijderd. In het begin even wennen, maar het blijkt dat je prima zonder kan. Het lijkt me dan ook een beetje overbodig om een nieuwe account te maken voor deze oefenening.

Je kunt via sociale media natuurlijk contact houden met vrienden en familie. Net als voor Twitter geldt dat je gemakkelijk en goedkoop een groot publiek kunt bereiken, en daar (op een informele manier) mee communiceren. Mensen kunnen door het gebruik van tags tevens goed op de hoogte blijven van onderwerpen die ze met name interesseren. Met name op dit gebied kunnen sociale media mogelijk van nut zijn voor archiefinstellingen.

#16 Instant messaging

Ding 16 gaat over instant messaging, oftewel: chatten. Mij al bekend van MSN Messenger, wat ik als puber veelvuldig gebruikte om in contact te blijven met vrienden en vriendinnen. Het grote voordeel vond ik toen altijd dat het gratis is. Je hoefde dus niet je dure beltegoed aan te spreken. Daarnaast is het laagdrempelig: het kost weinig moeite om even een berichtje te sturen. Deze twee voordelen spelen ook mee bij de invoer van intant messaging voor archiefinstellingen. Hoewel het natuurlijk ook een groot nadeel heeft: iemand moet aanwezig zijn om de chat te bemannen. Wanneer ik de chat van de Zeeuwse bibliotheek wil uitproberen laat dit nadeel zich meteen in de praktijk zien: er is niemand om de chat te bemannen. Ik zal dan ook later laten weten hoe het gebruik van een instant messaging dienst is bevallen in het gebruik (de opdracht van Ding 16).

woensdag 18 januari 2012

# 15: Twitter

Ik ben niet per se voorstander van Twitter. De zo nu en dan aan het ziekelijke grenzende dwang om alles altijd maar met iedereen te delen, kan me soms behoorlijk ergeren. In het kader van de 23 Archiefdingen heb ik de opdracht gekregen om een Twitter-account aanmaken, wat ik dan ook onder een fictieve naam zal doen. Dit is de eerste keer dan ik me verdiep in Twitter. Ik heb zelfs nog zelden een 'tweet' van iemand anders gelezen. Het valt op dat het aanmaken van een account erg simpel is, en binnen een paar minuutjes voor elkaar.

Twitter is vermoedelijk voor een instelling een nuttig middel om snel een groot publiek te bereiken. Het is goedkoop (gratis) en gemakkelijk te gebruiken. In dat opzicht is het misschien handig voor archiefinstellingen, hoewel ik eerlijk gezegd vermoed dat (nog) niet veel van onze bezoekers Twitteren. Het deel van de bezoekers dat wel in staat is om te twitteren, kan belangrijke informatie ook gewoon van de website plukken.

#14 Spelen in de zandbak

Ding 14 gaat weer over Wiki's, maar nu toegespitst op het zelf toevoegen van informatie. Op de speciale 23 Dingen Wiki kan dit worden uitgetest. Na een mooi stukje over fietsen geschreven te hebben, één van mijn hobbies, houd ik het even voor gezien met ding #14, aangezien het bewerken van een Wiki niet al te lastig is.

#13 Wiki's

Op een Wiki kunnen verschillende gebruikers content toevoegen, bewerken of wijzigen. Een dergelijke constructie kan gemakkelijk worden gebruikt om het delen van kennis, binnen bijvoorbeeld een bedrijf, te bevorderen. Volgens de website van 23 Archiefdingen, werken in de Verenigde Staten en Engeland inmiddels al verschillende archiefinstellingen met Wiki's, maar wordt het middel in Nederland nog niet op grote schaal ingezet.

De opdracht is om eens wat Wiki's die worden toegepast in de archiefsector te bekijken. De eerste die ik bekeek, kende ik al een beetje: Archiefwiki. Deze site is voor mij zo nu en dan best handig, aangezien ik nieuw in de archiefwereld ben. Op deze manier kan ik snel termen en begrippen opzoeken, en zo dus in hoog tempo mijn kennis vergroten. Met name het onderdeel 'terminologie' is dus voor mij van nut. 

De volgende Wiki die ik bezocht was die van het Regionaal Archief Tilburg: 'Geboren in 1809'. De Wiki is opgericht om te vieren dat Tilburg in 2009, 200 jaar geleden stadsrechten kreeg. De 338 personen die in 1809 in Tilburg werden geboren, staan vermeld op de site. Van ieder staat een genealogisch overzichtje vermeld. Uit de tekst op de hoofdpagina maak ik op dat het Regionaal Archief Tilburg de inwoners van de stad uitnodigde, om deel te nemen aan het onderzoek. Daar leent een Wiki zich natuurlijk uitstekend voor. Erg nuttig is de Wiki van Sint Anna ter Muiden, waar informatie over gebouwen, percelen en personen in het dorp te vinden is. De Wiki is overzichtelijk en is in staat om bezoekers snel van veel informatie te voorzien.

De voordelen van de Wiki's zit vooral in de grote mate van geboden overzicht. Het is wat mij betreft nog maar de vraag of het handig is dat gebruikers zelf informatie kunnen toevoegen en wijzigen. Dit hoeft geen probleem te zijn als het om een zeer grote Wiki gaat, zoals Wikipedia. Dan vindt er namelijk een zelfcorrigerend effect plaats. Als echter weinig mensen de Wiki raadplegen, is het gevaar groter dat er verkeerde informatie wordt verspreid.

dinsdag 10 januari 2012

#12 social bookmarking

Wederom een term waar ik niet bekend mee ben: social bookmarking. Het betreft een soort online bookmark systeem, waarbij je je bookmarks kunt voorzien van tags en delen met anderen. Zo zouden ze toegankelijker, overzichtelijker en het belangrijkst, toegankelijker moeten worden voor anderen. Persoonlijk ben ik niet zo happig op het delen van mijn bookmarks, maar ik zie wel een toepassing voor archiefintstellingen. Zo zou het een goede vervanger zijn voor de veelgeziene 'links' sectie. Het levert - wanneer op die manier toegepast -  meer overzicht en een betere doorzoekbaarheid op dan wanneer dit op de 'oude' manier gebeurt (een pagina met url's).

#11 visie op web 2.0

Een blog is denk ik vooral van nut voor de externe communicatie. Het is een handig hulpmiddel om geinteresseerden op de hoogte te houden van verschillende ontwikkelingen van het betreffende archief. Hetzelfde geldt voor een RSS-feed. Van beide communicatievormen wordt al gebruik van gemaakt bij het Gelders Archief, waarbij bijvoorbeeld nieuwsberichten worden doorgegeven.

Voor online-fotoalbums zijn ongetwijfeld ook nuttige toepassingen te bedenken, hoewel ik er nu even niet op kan komen... Er zit in de collectie ook het een en ander aan bewegend beeld. Dit wordt nu al op een Youtube-achtige manier beschikbaar gemaakt, met filmmateriaal dat 'embedded' wordt weergegeven op de site.
Wat heeft de 23-dingen cursus tot nu toe betekend voor de manier waarop ik naar het internet kijk? Ik maak in de regel dagelijks veel tot zeer veel gebruik van het web, maar ik ben persoonlijk geen van de zaken die ik nog niet goed kende (Flickr, RSS-feeds, Mashups) gaan gebruiken. Kennelijk is er een goede reden dat deze toepassingen mij nog niet bekend waren. Volgens mij wordt er in mijn directe omgeving ook niet veel gebruik gemaakt van dergelijke toepassingen, want ik hoor niet veel mensen erover praten.

Ik moet echter een onderscheid maken tussen het persoonlijke gebruik van de bovengenoemde digitale middelen, en het bedrijfsmatig gebruik. Met name Youtube en Flickr spelen hier wellicht in de toekomst een rol (in verband met het beschikbaar maken van beeldmateriaal). Het gebruik van tags kan de toegangelijkheid, maar vooral de doorzoekbaarheid van het materiaal bevorderen.

#10 webbased kantoortoepassingen

Ding 10 gaat over webbased kantoortoepassingen. Google Docs was mij al bekend. Tijdens mijn studie werd dit weleens gebruikt om gemakkelijk documenten te kunnen delen, zowel door studenten onderling, als van docent naar student. De 'ontdekoefeningen' waren goed te doen. Ik heb een aantal documenten aangemaakt en ze gedeeld via Google Docs. Tevens heb ik een document geüpload. Het nut van dergelijke online platforms is duidelijk lijkt me. Het is overzichtelijker dan het delen van documenten via bijvoorbeeld e-mail. Daarnaast zit je niet met het nadeel dat er op een gegeven moment verschillende versies van documenten circuleren door aanpassingen. Het is vooral handig als verschillende personen met één document bezig zijn, of met dezelfde verzameling documenten.

woensdag 4 januari 2012

#9 kaartmateriaal

Google Maps is blijkbaar niet alleen handig om de weg te vinden, maar kent nog meer toepassingen. Ook in de archiefwereld is het in gebruik genomen.

Het gebruik van het Archief Eemland en het Utrechts Archief van Google Maps vond ik goed gevonden en echt wat toevoegen. Op een kaart van de stad wordt aangegeven wat er voor historische bezienswaardigheden op bepaalde locaties te beworderen zijn. Wanneer er vervolgens op de locatie wordt geklikt kunnen er bijvoorbeeld historische afbeeldingen en verschillende soorten informatie worden geraadpleegd.

Wellicht dat er op deze manier ook gemakkelijk bouwtekeningen inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Het zoeken wordt zo een stuk eenvoudiger, om te vinden waar je naar op zoek bent.

#8 Youtube

Youtube is een website die ik zowaar erg intensief gebruik. Ik had echter nog nooit een filmpje 'geëmbed' op een website. Dit lijkt gewoon een kwestie van een linkje in je blog plakken, best gemakkelijk zou je zeggen. En inderdaad:



Verder kent Youtube voor mij eigenlijk weinig verassingen. De bonusoefening (het plaatsen van een video op Youtube) sla ik even over.

#7 Creative Commons

Via de Creative Commons (CC) kan beeldmateriaal via Flickr beperkt of juist minder beperkt beschikbaar gesteld worden voor gebruik. Er zijn verschillende vormen van beschikbaarheid. Een voorbeeld is bijvoorbeeld 'Attribution'. Daarbij mag het materiaal gebruikt worden, maar alleen wanneer er een verwijzing wordt gemaakt naar de eigenaar. Tevens kunnen er beperkingen worden opgelegd wat betreft commercieel gebruik en of de foto mag worden aangepast. De CC biedt veel mogelijkheden voor het al dan niet beperken van het delen van beeldmateriaal, en is gemakkelijk aan te passen. De gebruiksvriendelijkheid is dus hoog. De Flickr mashups zijn leuk bedacht en vaak grappig om te gebruiken, maar een echt nuttige ben ik eerlijk gezegd niet tegen gekomen.

#6 Flickr

Ding #6 gaat over fotowebsite Flickr, waar ik wel van heb gehoord, maar nog nooit wat mee gedaan. Zo nu en dan ben ik er waarschijnlijk terecht gekomen via google. Na te zijn ingelogd met de 23Archiefdingen inloggegevens, heb ik eens even rondgekeken op de site, met name op de pagina van het Nationaal Archief.

Flickr maakt foto's inderdaad gemakkelijk toegankelijk en vooral effectief te doorzoeken (doormiddel van tags). Gebruikers kunnen ook zelf commentaar aan de foto's toevoegen, als ze bijvoorbeeld toevallig iets over de herkomst of context van de foto weten. Er moet echter wel gezegd worden dat het meeste commentaar niet van grote waarde is. Berichten in de trant van 'Great picture' voegen niet veel toe. De vraag is of een dergelijk systeem in de praktijk van nut is, hoewel het in theorie een goed idee is.

#5 RSS-feeds toevoegen

In de volgende blog is het de bedoeling dat ik een aantal RSS feeds toevoegen aan mijn reader. Ik heb gekozen voor die van het Utrechts Archief, het Gelders Archief en het NOS Economisch nieuws. RSS-knopje vinden op de website, klikken op abonneren en klaar. Geen probleem.